روز سر کیسه کردن مردم به بهانه شب یلدا سر رسید. روزی که مردم برای زنده نگه داشتن شب یلدا یا شب چله که یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است، تمایل دارند تا با خرید آجیل و خشکبار، میوه، تنقلات و ... سفره‌های خود را مزین کنند بی‌خبر از آنکه سودجویان روزهاست که برای گرانفروشی و سوءاستفاده از این مناسبت خاص برنامه چیده‌اند. این در حالی است که مسوولان تنظیم بازار نیز در تمام روزهای سال از ثبات قیمت کالاهای اساسی خبر می‌دهند و انتظار دارند با این وعده وعید‌ها آب از آب تکان نخورد اما دلالان و گرانفروشان بازار کالاهای اساسی خیلی وقت است به بازار بدون متولی عادت کرده‌اند و می‌دانند که در روزها و مناسبت‌های خاص اینچنینی می‌توانند بیشترین سود را از بازار بی سر و صاحب این روزها به دست آورند.
هزینه بسته شب یلدای یک خانواده 4 نفره
به هر حال بازار کالاهای اساسی هر طور که اداره شود، مردم ناچارند تا دست کم برخی از خوراکی‌های معمول و مورد نیاز خود را برای برخی مناسبت‌ها تهیه کنند. طبق روال سال‌های گذشته، مردم در طبقات مختلف اجتماعی علاقه‌مندند تا برای شب یلدا تا جایی که از دستشان بر می‌آید برخی خوراکی‌های مربوط به این شب را برای خانواده خود تهیه کنند اگرچه در حال حاضر اوضاع اقتصادی و اشتغال آنچنان نامساعد است که برخی افراد ناچارند حتی این رسم و رسوم قدیمی را به خاطره‌ها بسپارند اما به طور کلی اگر بخواهیم از هزینه‌های بی‌حساب و کتاب و میلیونی اقشار سطح بالای جامعه صرف‌نظر کنیم و حداقل و کف هزینه شب یلدای یک خانواده چهار نفره را در نظر بگیریم، حدودا به رقم 200 هزار تومان خواهیم رسیم.
بسته شب یلدای این خانواده شامل یک کیلو آجیل مخصوص شب یلدا به طور متوسط به قیمت 50 هزار تومان، یک هندوانه چهار کیلویی به قیمت حدودی هشت هزار تومان، 3 کیلوگرم انار 15 هزار تومان و یک ظرف میوه شامل سایر میوه‌ها 35 هزار تومان، 118هزار تومان می‌شود به اضافه یک کیلو شیرینی به قیمت کیلویی
20 هزار تومان و یک کیلو شکلات به قیمت
30 هزار تومان. اگر به این مهمانی شام را هم اضافه کنیم با یک حساب سرانگشتی برای شامی نظیر سبزی پلو با ماهی و کوکو سبزی شامل 5/1 کیلو ماهی معمولی به قیمت 25 هزار تومان، یک کیلو برنج ایرانی به قیمت 12 هزار تومان و یک کیلو سبزی پاک شده به قیمت پنج هزار تومان هزینه‌ای حدود 42 هزار تومان خواهد داشت که در مجموع، به طور متوسط هزینه یک شب یلدای معمولی برای یک خانواده چهار نفره، 200 هزار تومان آب می‌خورد این در حلی است که این رقم با توجه به وضعیت مالی مردم متفاوت و در برخی از نقاط شهر هزینه شب یلدا از یک میلیون تومان شروع می‌شود.
توت و میوه خشک جزو گران ترین‌ها
با توجه به اینکه تنها چند ساعت به شب یلدا باقی مانده است، بازار آجیل و خشکبار نیز با رونق همراه شده است اما اختلاف قیمت چند برابری در نقاط مختلف شهر تهران در این بازار نیز همچنان پا برجاست به طوری که قیمت آجیل شب یلدا در چهارراه مولوی با کیفیت پایین هر کیلوگرم 20 هزار تومان و قیمت همین کالا در خیابان ولیعصر تهران با کیفیت بالا 80 هزار تومان عرضه می‌شود.
گشت و گذاری در سطح شهر نیز حاکی از آن است که در بین انواع محصولات، توت و میوه خشک بالاترین قیمت‌ها دارند به طوری که در حال حاضر توت خشک کیلویی 90 هزار تومان فروخته می‌شود. همچنین در بین اقلام پر مصرف شب یلدا فندق، بادام هندی و گردو گران‌ترین‌ها هستند به طوری که بررسی‌ها از بازار آجیل نشان می‌دهد که مغز فندق و گردو به ترتیب هر کیلوگرم آن ۷۵ و ۷۰ هزار تومان قیمت دارد. این در حالی است که کشمش، نخودچی و بادام زمینی جزو ارزان‌ترین اقلام به حساب می‌آیند.
در میان سایر اقلام نیز که بیشترین عرضه را در بازار دارند، انواع پسته بین کیلویی ۴۰ تا ۶۵ هزار تومان، بادام خام کیلویی 65 هزار تومان، بادام هندی کیلویی ۷۰ هزار تومان، بادام زمینی کیلویی ۲۵ هزار تومان، تخمه آفتابگردان کیلویی ۱۵ هزار تومان، تخمه کدو کیلویی ۳۳ هزار تومان و هر کیلوگرم تخمه هندوانه کیلویی ۱۹ هزار تومان فروخته می‌شود.
فندق با پوست نیز کیلویی ۵۰ هزار تومان و انجیر ۶۰ هزار تومان قیمت دارد. نخودچی و کشمش که جزو ارزان‌ترین این محصولات هستند به ترتیب کیلویی ۱۲ و ۱۵ هزار تومان عرضه می‌شوند. اما اینکه آجیل شب یلدا چرا این همه قیمتش بالا کشیده رییس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران، این گونه توجیه می‌کند: افزایش قیمت آجیل و خشکبار شب یلدا ناشی از نوسان‌های نرخ ارز در یک ماه گذشته است به گفته مصطفی احمدی نرخ آجیل مصوبه ای خاصی ندارد.
همچنین در بازار شیرینی و شکلات، به طور متوسط هر کیلوگرم باسلوق ۱۱ هزار تومان، گز ۱۳ هزار تومان، انواع سوهان‌های ساده و عسلی ۲۵ تا ۴۰ هزار تومان، شکلات کاکائویی کیلویی ۴۰۰۰ تا ۲۵ هزار تومان، شیرینی پای سیب ۱۸ هزار تومان، شیرینی کشمشی ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان، شیرینی پاپیونی ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان و شیرینی دانمارکی ۹۶۰۰ تومان قیمت دارد.
این در حالی است که محمد ارزانی ممقانی، رییس اتحادیه آجیل و خشکبارکشور نیز اخیرا در خصوص وضعیت نرخ انواع آجیل و خشکبار بیان کرده بود که نرخ برخی اقلام اعم از بادام هندی، نخودچی و فندق در مقایسه با سال گذشته دوبرابر افزایش یافته است به طوری که نرخ هر کیلو آجیل مخلوط درجه یک 40 تا 50 هزار تومان، مغز آجیل شیری 50 تا 75 هزار تومان، فندق 32 تا 40 هزار تومان، پسته 35 تا 75 هزار تومان، مغز بادام زمینی ایرانی 17 تا 22 هزار تومان و مغز بادام زمینی خارجی 9 تا 12 هزار تومان است. وی همچنین نرخ هر کیلو کشمش را 12 هزار تومان اعلام کرده و گفته بود هر کیلو تخمه کدو گوشتی از 19 تا 24 هزار تومان، تخمه ژاپنی 10 تا 20 هزار تومان و نخودچی 7 تا 18 هزار تومان به فروش می‌رسد.
ثبات قیمت شیرینی
در این میان به نظر می‌رسد که بازار شیرینی طبق وعده مسوولان اندکی با ثبات روبه‌رو شده است چرا‌که طبق گفته رییس اتحادیه قنادان و شیرینی فروشان، قیمت‌های فعلی شیرینی مربوط به سال 93 است و هنوز قیمت‌های جدید اعمال نشده است. بر همین اساس قیمت پنج نوع از اقلام پر مصرف مصوب هیچ تغییری نداشته و شیرینی‌تر هر کیلو 15 هزار تومان، شیرینی دانمارکی هر کیلو 12 هزار تومان، شیرینی زبان و پاپیونی هر کیلو 12 هزار و 500 تومان و هر کیلو کیک یزدی 9 هزار تومان به فروش می‌رسد. اگرچه به دلیل ضعف دستگاه‌های نظارتی، انتظار می‌رود که در حال حاضر شیرینی‌فروشان نیز از بازار پرتقاضای امشب نهایت استفاده را کنند. با این حال بسیاری از مغازه‌های شیرینی‌فروشی قیمت‌ها را دلبخواهی بالا می‌کشند تا نهایت سود را از مشتری بگیرند.
بازار هندوانه و انار آرام‌تر از پارسال
هندوانه و انار از جمله میوه‌هایی هستند که حضور آنها در سفره شب یلدا یکی از ضرورت‌ها به شمار می‌رود. از همین رو با وجود اینکه بازار میوه نسبت به سال گذشته با کاهش قیمت روبه‌رو شده است اما در بازارهای مختلف ، قیمت انار و هندوانه با گفته مسوولان تفاوت زیادی دارد.
با اینکه رییس اتحادیه میوه و سبزی شرایط بازار میوه را در آستانه شب یلدا مطلوب اعلام کرده و بر این عقیده است که هندوانه کیلویی ۶۰۰ تا ۸۵۰ تومان عرضه می‌شود، اما گزارشات میدانی «جهان صنعت» حاکی از آن است که قیمت هندوانه در بازار شهرستانی میدان امام حسین(ع) که یکی از بازارهای سنتی تهران به شمار می‌رود، کیلویی 1500 تومان است. این در حالی است که در مناطق مختلف سطح تهران و با توجه به اجاره مغازه‌ها و میزان سودجویی فروشندگان، این قیمت بالاتر نیز می‌رود. البته این در حالی است که سال گذشته هندوانه تا کیلویی پنج هزار تومان هم در برخی مناطق شهر تهران به فروش می‌رسید و از این رو ادعای رییس اتحادیه میوه و سبزی در خصوص یک سوم شدن نرخ هندوانه نسبت به سال گذشته درست است.
بازار فروش انار نیز که یکی از خوراکی‌های اصلی در شب یلدا و نماد شادی و زایش است، طی چند روز گذشته رونق گرفته است به طوری که در حال حاضر نوع مرغوب این محصول در برخی مناطق مانند بازار شهرستانی تا کیلویی شش هزار و 500 تومان هم به فروش می‌رسد در حالی که به گفته حسین مهاجران، رییس اتحادیه میوه و سبزی، تمهیدات لازم برای تامین و توزیع میوه و همچنین تنظیم بازار و نظارت بر فروش انجام شده و قیمت انواع میوه از جمله انار در آستانه شب یلدا ثابت و منطقی است بر همین اساس هر کیلو انار درجه یک در بازار به قیمت چهار هزار و 500 تا 5 هزار تومان به فروش می‌رسد اما آنطور که به نظر می‌رسد یک شهر و هزار نرخ در بازار کالاهای اساسی همچون میوه ادامه دارد.
رییس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار همچنین با اشاره به قیمت سایر میوه‌ها در میادین میوه تره بار اعلام کرده که قیمت هر کیلو نارنگی بین 1500 تا 2500 تومان، هر کیلو خرمالو بین 2 تا 5 هزار تومان، هر کیلو انگور بین 3 تا 5 هزار تومان است. همچنین قیمت هر کیلو هندوانه نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش چشم‌گیری روبرو بوده و قیمت هر کیلو به 600 تا 800 تومان رسیده در حالی که قیمت آن در سال گذشته حداقل 2500 تومان بوده و قیمت هر کیلو انار متوسط 2500 تومان و انار درجه یک بین 4500 تا 5000 تومان است.
مهاجران بیان کرده است که قیمت هر کیلو خیار با توجه به سردی هوا افزایش یافته و بین 3 تا 4 هزار تومان و هر کیلو سیب قرمز و سفید بین 4000 تا 4500 تومان است. همچنین هم اکنون هر کیلوگرم پرتقال شمال بین ۶۰0 تا ۱۵۰۰ تومان در میدان مرکزی میوه و تره‌بار به صورت عمده‌فروشی فروخته می‌شود.
وی همچنین با بیان اینکه کیوی بین ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰ تومان است، اعلام کرده که نرخ هرکیلوگرم موز با ۱۰۰۰ تومان افزایش به ۳۵۰۰ تا ۴۵۰۰ تومان رسیده است.
قیمت منطقی میوه‌ها
اما واقعیت این است که با توجه به اظهار نظر رییس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی مبنی بر اینکه قیمت منطقی میوه‌ها در بازار خرده‌فروشی نهایتا باید ۳۵ درصد بیشتر از عمده‌فروشی باشد، می‌توان گفت قیمت منطقی خرده‌فروشی هر کیلوگرم هندوانه میناب ۱۱۴۷ تومان، هر کیلوگرم انار درجه یک ۶۰۷۵ تا ۶۷۵۰ تومان، هر کیلوگرم انار درجه دو ۲۷۰۰ تا ۳۳۷۵ تومان، هر کیلوگرم پرتقال شمال ۸۱۰ تا ۲۰۲۵ تومان و هر کیلوگرم نارنگی ۱۳۵۰ تا ۳۳۷۵ تومان است.
همچنین هر کیلوگرم موز به قیمت ۴۷۲۵ تا ۶۰۷۵ تومان، خرمالو کیلویی ۶۰۷۵ تا ۶۷۵۰ تومان، خیار بوته‌ای و گلخانه‌ای کیلویی ۳۳۷۵ تا ۴۷۲۵ تومان، هر کیلوگرم سیب سفید و قرمز ۵۴۰۰ تا ۶۰۷۵ تومان، هر کیلوگرم انگور سفید و قرمز ۶۰۷۵ تا ۶۷۵۰ تومان و هر کیلوگرم انگور شاهرودی ۳۳۷۵ تا ۴۷۲۵ تومان در بازار مصرف باید عرضه شود.
بالا رفتن قیمت مرغ و ماهی
گشت و گذاری در بازار ماهی نیز حاکی از آن است که در حال حاضر نرخ هر کیلو ماهی شیر جنوب 32 هزار تومان، شیر نیزه ای 14 هزار تومان، تیلاپیا وارداتی 19 هزار تومان، حلواسیاه 24 هزار تومان، هامور19 هزار تومان، آزاد دزفول 12 هزار تومان، قزل سالمون 16 هزار تومان و سالمون 40 هزار تومان است.
این در حالی است که اخیرا مهدی یوسف خانی، رییس اتحادیه پرنده و ماهی با توجه به افزایش تقاضا برای خرید ماهی در شب یلدا پیش‌بینی کرده بود که قیمت انواع ماهی در بازار پنج درصد افزایش یابد. وی همچنین قیمت مرغ را در مراکز خرده‌فروشی هفت هزار و 150 تومان اعلام کرده و در این رابطه عنوان کرده بود با توجه به شروع مجالس و مراسم به مناسبت مبعث پیامبر و شب یلدا احتمال افزایش 200 تومانی قیمت در بازار وجود دارد.
مسوولان نامتعهد بروند
گرانی کالاهای اساسی به خبر هر روز این دوره و زمانه تبدیل شده است اما انتظار می‌رود تا وزارتخانه‌نشینان دست از پاس کاری مسوولیت تنظیم بازار بردارند و راه کار جدی برای کنترل و تنظم بازار کالاهای اساسی اتخاذ کنند. از این رو انتظار می‌رود تا مسوولانی که توانایی تنظیم بازار را ندارند، مدیریت را دست افراد کار بلد‌تری بسپارند، تا کام مردم با این همه گرانی تلخ نشود.