پزشکان همواره به بیماران خود توصیه کرده اند که هنگام بیماری مقدار زیادی آب بنوشند. اما مطالعه ای جدید از خطرات نوشیدن بیش از اندازه آب خبر داده و به انجام پژوهش‌های بیشتر برای پشتیبانی از این توصیه سنتی اشاره داشته است.
برای سالیان متمادی، توصیه پزشکی غالب هنگام ابتلا به آنفلوآنزا و عفونت‌های ریوی شامل مصرف فراوان مایعات بوده است. اما یک مطالعه موردی جدید به مساله مسمومیت با آب در نتیجه نوشیدن بیش از اندازه آن اشاره داشته است.
از نظر تئوری، نوشیدن فراوان آب توصیه ای خوب محسوب می‌شود؛ طی دوران سرماخوردگی، بدن از طریق بینی یا در نتیجه تب که می‌تواند به از دست دادن هرچه بیشتر مایع منجر شود، مایعات بیشتری ترشح می‌کند.
در مورد عفونت، تصور می‌شود نوشیدن آب بیشتر برای کاهش حجم داخل عروق، افزایش نفوذپذیری عروق، و همچنین جایگزینی مایعات از دست رفته به واسطه تب و استفراغ می‌تواند مفید باشد.
همچنین توصیه پزشکی برای نوشیدن آب فراوان بر تصور بی ضرر بودن آن استوار است.
اما مطالعه ای جدید این موضوع را به پزشکان و بیماران یادآوری می‌کند که شواهد فواید نوشیدن مقدار بسیار زیاد آب ناچیز است و در حقیقت نوشیدن بیش از اندازه آب می‌تواند خطرناک نیز باشد.
مسمومیت با آب در زنی مبتلا به عفونت دستگاه ادراری
گزارشی جدید که در نشریه BMJ Case Reports منتشر شده است، به جزئیات پرونده زنی پرداخته که نشانه‌های عفونت دستگاه ادراری در وی به واسطه نوشیدن بیش از اندازه آب بدتر شده است.
در مورد عفونت‌های دستگاه ادراری، نوشیدن آب بیشتر نسبت به شرایط عادی موجب کاهش موقت در تعداد باکتری‌ها در ادرار می‌شود، اما دلیل این مساله همچنان نامشخص است.
این زن که پیش‌تر نیز چند بار عفونت دستگاه ادراری را تجربه کرده بود با یادآوری توصیه پزشک، روزانه چند لیتر آب مصرف می‌کرد، اما نشانه‌های بیماری وخیم‌تر شدند. در نتیجه، وی با درد در قسمت پایین شکم و سوزش ادرار به بخش اورژانس بیمارستان کینگز کالج مراجعه می‌کند.
آزمایش ادرار ابتلا به عفونت دستگاه ادراری را تایید می‌کند. در سابقه پزشکی این زن تنها ابتلا به عفونت دستگاه ادراری دیده می‌شد. وی سیگار نمی‌کشید، هیچ دارو یا ماده مخدری مصرف نمی‌کرد و آلرژی نداشت.
در بخش اورژانس به منظور مقابله با عفونت برای وی آنتی بیوتیک و مسکن تجویز می‌شود. با این وجود، خیلی زود نشانه هایی جدید مانند لرزش، استفراغ و دشواری در گفتار پدیدار می‌شوند. به واسطه اختلال در گفتار، پزشکان احتمال سکته مغزی را در نظر می‌گیرند. آزمایش خون و سی تی اسکن مشخص می‌کنند که این مساله رخ نداده است. با این وجود، آزمایش خون نشانه‌های هیپوناترمی را نشان می‌دهد.
مصرف بیش از اندازه آب می‌تواند به هیپوناترمی حاد منجر شود
هیپوناترمی شرایطی است که به واسطه سطوح غیر معمول سدیم - کمتر از 134 میلی مول در هر لیتر - شکل می‌گیرد. هیپوناترمی حاد که در کمتر از 48 ساعت شکل می‌گیرد یک موقعیت اورژانسی در نظر گرفته می‌کند زیرا می‌تواند پیامدهای عصبی مهلک به همراه داشته باشد. سطوح پایین سدیم می‌تواند به تورم مغزی با سطوح افزایش یافته فشار داخل جمجمه و فتق مغزی منجر شود. این شرایط به تشنج، کما و مرگ منجر می‌شود.
نرخ مرگ و میر مرتبط با هیپوناترمی 17.9 درصد است.
در مورد گزارش شده، سطح سدیم بیمار 123 میلی مول در هر لیتر بود. نرخ مرگ و میر برای بیمارانی با سطوح پایین‌تر از 125 میلی مول در هر لیتر تقریبا 30 درصد است.
مسمومیت با آب که می‌تواند به هیپوناتمری کشنده منجر شود، در ورزش‌های استقامتی، استفاده از ماده مخدر MDMA که به نام اکستازی شناخته می‌شود، و در پرنوشی روانی - اختلالی که بیمار نیاز به نوشیدن مقدار زیادی آب را احساس می‌کند که به طور معمول از یک بیماری روانی ناشی می‌شود، دیده می‌شود.
پس از محدود کردن میزان مصرف آب به یک لیتر در روز، شرایط بیمار بهبود قابل توجهی طی 24 ساعت بعد داشت. سطوح سدیم به شرایط عادی بازگشت و بیمار از بیمارستان مرخص شد.
زمان زیر سوال بردن توصیه به نوشیدن آب فراوان فرا رسیده است؟
مولف مطالعه به این نکته اشاره داشته است که مسمومیت با آب که می‌تواند به هیپوناتمری منجر شود به ندرت در میان افرادی با فیزیولوژی عادی و طبیعی رخ می‌دهد. اگر بیمار عملکرد کلیوی طبیعی داشته باشد، نوشیدن آب بیشتر از آن چیزی که بدن توانایی دفع آن را داشته باشد، دشوار است.
با این وجود، اگر سطوح هورمون ضد ادرار افزایش یابد، همان گونه که در برخی بیماری‌ها رخ می‌دهد، این شرایط می‌تواند دفع آب را کاهش دهد. در چنین مواردی، مولف این پرسش را مطرح می‌کند که توصیه پزشکی برای نوشیدن آب فراوان آیا خوب به نظر می‌رسد؟
در موردی دیگر، زنی 59 ساله که فردی سالم بود با نوشیدن بیش از اندازه آب در شرایطی که اسهال و استفراغ داشت، به هیپوناترمی حاد مبتلا شده و جان خود را از دست می‌دهد.
در هر دو موقعیت که به آنها اشاره شد، بیماران توصیه پزشک برای نوشیدن آب فراوان را دنبال می‌کردند، اگرچه از میزان توصیه شده عبور کرده و این کار را به حد افراط رسانده بودند.