آداب عیادت از بیماران در نوروز

سمیه مقصودعلی: تعطیلات عید فرصت مناسبی برای دید و بازدید از اقوام و آشنایان است. در این زمان عیادت از بیماران هم لازم و ضروری است اما گاهی این دید و بازدیدها به جای اینکه برای فرد بیمار دلگرم کننده و امیدبخش باشد، برعکس باعث رنجش خاطرش می‌شود.

 تاکنون با خود فکر کرده اید وقتی به عیادت یک بیمار مبتلا به سرطان، ام اس، بیمار قلبی، آلزایمر و... می‌روید باید چه بگویید و از بیان چه جملاتی خودداری کنید؟ اگر به عیددیدنی رفتید و بین صحبت‌ها متوجه شدید میزبان شما بیمار است، چه مسائلی را باید مدنظر داشته باشید؟ اگر با فردی روبرو شدید که آخرین روزهای عمرش را می‌گذارند و خودش این مساله را می‌داند، باید چه رفتاری داشته باشید؟
دیدن یک فرد مبتلا به بیمار صعب العلاج یا مواجهه باع کودک مبتلا به نشانگان داون یا اوتیسم و... ناراحت کننده است و مردم در چنین شرایطی معمولا نمی‌دانند به فرد یا اطرافیان او چه باید بگویند و گاهی چیزهایی می‌گویند که خود می‌تواند باعث آزردگی خاطر بیمار و اطرافیان او شود.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بیشتر افراد جملاتی مانند اینکه «شما را درک می‌کنم»، «انشاا... بیماری سریع‌تر رفع شود وس لامت خود را به دست آورید» یا «نگران نباشید و به پزشک خود اعتماد کنید» را بر زبان می‌آورند. این جملات شاید کمک کننده باشد اما بهتر است قبل از ادای آنها کمی سکوت کنیم و به درددل بیمار و اطرافیان او گوش دهیم و بعد خود را آماده کمک نشان دهیم.

بیان جملاتی مثل اینکه «اگر کمکی خواستید روی من حساب کنید»، «شما برای من عزیز هستید و در هر زمان که نیازی بود حتما با من تماس بگیرید»، «آیا کاری هست که از دست من برآید تا کمکی کرده باشم» و... می‌تواند مفید باشد. سعی کنید دست فرد بیمار را بگیرید و در دست خود بفشارید. همین کار بار زیادی از دوش فرد بیمار و همراهان او  بر می‌دارد.

ممکن است بیمار عصبانی باشد یا گریه کند. چنین واکنش هایی طبیعی است به هر حال تمام ما در طول زندگی به آینده امید داریم و مواجهه با شخصیتی که نشان می‌دهد مبتلا به بیماری ای هستیم که می‌تواند خانه نشینمان کند یا مانع برخی فعالیت‌ها شود یا حتی از طول عمرمان بکاهد، ناخوشایند است و می‌تواند باعث تغییرات شدید خلق و خو شود. به بیمار حق دهید چنین رفتاری داشته باشد و سعی کنید حمایت خود را از او نشان دهید.

اگر بیمار در بیمارستان است یا تازه به خانه منتقل شده، این مسائل را رعایت کنید.

قبل از رفتن تلفن کنید

قبل از اینکه برای ملاقات عازم شوید، تلفنی تماس بگیرید و زمان عیادت را هماهنگ کنید. در این شرایط هم احتمال اینکه سر معیانه وارد شوید، کمتر است هم بیمار انرژی خود را برای ملاقات با شما ذخیره می‌کند.

زمانی که تماس گرفتید، بپرسید بیمار به چیزی نیاز دارد؟ چند بسته دستمال کاغذی، لوسیون مرطوب کننده بدن، کتاب یا چند کیلوگرم میوه می‌تواند بیمار را خوشحال کند.

لزومی ندارد زیاد حرف بزنید

گاهی همین که چند دقیقه کنار بیمار بنشینید و به حرف هایش گوش دهید، دستش را بگیرید و شانه هایش را ماساژ دهید یا یک لیوان را برایش بیاورید، بهتر از صحبت کردن در مورد آب و هوا و ورزش و قیمت بنزین است.
گوش شنوا داشته باشید

بیماران معمولا احساس تنهایی می‌کنند و دوست دارند در مورد شرایطی که رد آن هستند، صحبت کنند. با تکان دادن سر نشان دهید به حرف هایشان گوش می‌دهید و برایتان مهم هستند.

برای رفتن اجازه بگیرید

بیان این جمله که مجبورم از حضورتان مرخص شوم، اصلا بد نیست. سعی کنید بیش از 20 دقیقه کنار بیمار نمانید زیرا پیش از این زمان او را خسته می‌کند.

بیمار را به مشارکت تشویق کنید

بیمار را تشویق کنید در زندگی مشارکت کند. برای مادری که بیمار است ومثلا از سرطان پستان رنج می‌برد یا مبتلا به ام اس است، آوردن یک پرستار به خانه برای نگهداری از فرزندش ایده چندان خوب ینیست، مگر اینکه پزشک صلاح دانسته باشد.

 تکرار جملاتی مثل اینکه «این کار را من می‌کنم»، «بلند نشو»، «خودت را خسته نکن» نه تنها کمک کننده نیست، بلکه باعث می‌شود فرد بیشتر احساس کند ناتوان و بیمار است. اگر به عیادت رفتید و بیمار خودش خواست از شما پذیرایی کند، او را مجبور به نشستن نکنید. درعوض به او بگویید: «چقدر خوب است که حالتان خوا است و سرپا شده اید» یا «اگر کمک خواستید، صدایم کنید.»

از او بپرسید به کمک نیاز دارد یا نه

شما تمام تلاشتان را می‌کنید تا به بیمار یاری برسانید اما کمکی که شما می‌کنید واقعا مورد نیاز اوست؟ اگر از بیمار بپرسید به چه کمکی نیاز دارد، واقعا بهتر است. شاید شما در طول روز از بیمار احوالش را جویا می‌شوید اما او نیاز داشته باشد شخصی شب‌ها قبل از خواب با او تماس بگیرد و کمی صحبت کند تا او آرامش خاطر بیابد.
مثبت باشید و مثبت حرف بزنید

اگر به ملاقات بیماری رفتید و احساس کردید شاداب‌تر از قبل است، حتما این موضوع را به او بگویید. اگر بیشتر می‌خندد و اشتهایش بیشتر شده، سر حال آمده و قوی‌تر به نظر می‌رسد، این موضوع را به او خاطرنشان کنید. نکات مثبت را بیرون بکشید و همانند یک هدیه به بیمار پیشکش کنید.

روی بیماری اش تمرکز نکنید

زمان ملاقات را صرف فعالیت متفاوتی کنید و اگر به ملاقات می‌روید، تنها در مورد بیماری او صحبت نکنید؛ مثلا اگر بیمار به گل کاری علاقه دارد، نگاهی به باغچه خانه او بنیدازید و بحث را به این سمت باز کنید. از عید و جشن هم حرف بزنید یا با هم فیلم کمدی ببینید. تنها روی بیماری تمرکز نکنید. بیمار نیاز به دیدن افق باز دارد. امید به زندگی را در او تحریک کنید.

بعد  از بهبود هم به ملاقاتش بروید

برخی بیمارانی که تحت شیمی درمان هستند، از این موضوع گله دارند که به محض بهبود، دیگر فردی برای ملاقات آنها نمی‌آید. اگر سال قبل به ملاقات بیماری رفته اید امسال هم سری به او بزنید یا حداقل با یک تلفن جویای حالش شوید.

حتی برعکس، اگر حال بیمار رو به وخامت است و نمی‌دانید هنگام ملاقات با او چه بگویید، خود را کنار نکشید و حتما به عیادت او بروید و با جملاتی مانند اینکه «من کنار تو هستم، هر چیزی لازم داشتی به من خبر بده» به او دلداری دهید. حضور شما از هر چیز مهم‌تر است. کافی است بیمار بداند تنها نیست.

عیادت از یک بیمار افسرده

اگر قرار ست به ملاقات یک فرد افسرده بروید هرگز این جملات را بیان نکنید:

- تمام مسائلی که در مورد آن صحبت می‌کنی تنها در ذهنیت می‌گذرد و واقعیت ندارد.

- تمام این مسائل برای هر فردی در زندگی پیش می‌آید.

- همه چیز در نهایت درست می‌شود. خودت را نگران نکن.

- به نیمه پر لیوان نگاه کن.

- برای زنده ماندن هزاران دلیل هست، چرا می‌خواهی بمیری؟

- برای گرفتاری هایی که داری راه حلی وجو ندارد.

- بس است، چقدر خودت را به نفهمی می‌زنی!مشکلت چیست؟

- هیچ وقت خوب نمی‌شوی. چقدر می‌خواهی این حال و هوا را ادامه دهی؟

در عوض سعی کنید او را تشویق به ادامه درمان کنید. اگر دنبال پزشک معالجی می‌گردید، سعی کنید در یافتن آدرس یا شماره تلفن به خانواده او کمک ک نید و از خانواده بخواهید قبل از مراجعه فهرستی از نشانه‌های بیماری تهیه کنند. برخی جمله‌ها که در ملاقات با یک فرد افسرده بهتر است به زبان بیاورید، عبارتند از:

- دوستت دارم و اصلا مهم نیست تو چه فکر می‌کنی.

- هرگز فکر نکن تنهایی. من برای کمک به تو هر لحظه حاضرم.

- اگر کاری از من بر می‌آید، بگو.

- افرادی را می‌شناسم که می‌توانند به ما کمک کنند.

- حتما راهی می‌یابم تا تو احساس بهتری در زندگی داشته باشی.

حرف‌های بیمار مبتلا به آلزایمر را اصلاح نکنید

مرتب حرف هایش را اصلاح نکنید. طبیعی است که بیمار مبتلا به آلزایمر گاهی اشتباه کند اما او هنوز هوشیار است و متوجه اشتباهاتش می‌شود. تصحیح اشتباهات باعث رنجش خاطر او می‌شود.

 به او نگویید که به خاطر کسالتش به دیدنش آمده اید، چون او احتمالا از شدت و وخامت بیماری خود خبر ندارد. از او نپرسید فلان موضوع را به خاطر می‌آورد یا نه. به خاطرش نیاورید که فلان فرد فامیل یا دوست فوت کرده است. در مورد موضوعاتی که او با آنها مخالف است نیز اصلا بحث نکنید.